6 kwietnia 2016 r. w Warszawie odbyło się wiosenne posiedzenie Związkowej Sieci Morza Bałtyckiego „BASTUN”. Było to drugie z serii trzech spotkań w ramach polskiej prezydencji w sieci. Współorganizatorem tego posiedzenia była Fundacja im. Friedricha Eberta.
W posiedzeniu uczestniczyli przedstawiciele central związkowych z Danii, Szwecji, Norwegii, Niemiec, Litwy, Łotwy, Rosji i Polski. Forum Związków Zawodowych reprezentowali: przewodnicząca Dorota Gardias,wiceprzewodnicząca Lucyna Dargiewicz, członek prezydium Krzysztof Małecki iradca ds. międzynarodowychTomasz Jasiński. Przewodnicząca FZZ, jako współprzewodnicząca BASTUN (w ramach polskiej prezydencji) w swoim wystąpieniu wskazała na konieczność rozwoju dialogu międzypokoleniowego wewnątrz organizacji związkowych jako niezbędnego elementu przyszłego rozwoju tych organizacji. Przewodnicząca omówiła także ważną kwestię wprowadzenia zmiany definicji pracownika, która nie będzie dalej dyskryminowała tych, którzy są zatrudnieni na podstawie umów cywilnoprawnych.
Piotr Ostrowski z OPZZ we wprowadzeniu do dyskusji o poprawie wizerunku związków zawodowych w odbiorze społecznym i zmiany podejścia do związkowości, dokonał analizy wizerunku związków zawodowych w Polsce na podstawie badań dokonanych w 2013 roku. Uzwiązkowienie w Polsce według różnych badań oscyluje w granicach 11-17%, a 60% Polaków nie ma w ogóle doświadczenia kontaktu ze związkami zawodowymi. Wskazał także na kryzys dialogu społecznego w I połowie 2013 roku i pozytywną zmianę w nastawieniu do związków zawodowych po zawieszeniu udziału w Komisji Trójstronnej w czerwcu 2013 r. i protestach we wrześniu 2013 r. Przedstawił ocenę postulatów związkowych prezentowanych w mediach, a w szczególności podczas sobotnich telewizyjnych Debat Trójstronnych.
Przedstawiciel FZZ Krzysztof Małecki nawiązał w swoim wystąpieniu do Debat Trójstronnych, w których czterokrotnie w 2014 roku uczestniczył i do rzeczywistej pozytywnej zmiany w podejściu do związków zawodowych, przejawiającej się chociażby w nieagresywnym języku uczestników debaty, czy neutralnym zadawaniu pytań przez prowadzącego program. Nawiązał także do przeprowadzonego przez FZZ wielkiego projektu „Forum Przyszłości”, które odbyło się w Rowach pod koniec marca br., podczas którego, dzięki wsparciu Fundacji im. Fridricha Eberta, w trzech panelach dyskusyjnych prezentowano rozwój centrali związkowej pod kątem zmian statutowych, aktywnego udziału młodych w rozwoju związków zawodowych i wzmocnienia współpracy międzynarodowej. Podczas panelu dotyczącego młodych pracowników wskazywano na ich edukację, problem tzw. śmieciówek i dużego kapitału społecznego jakim dla związków jest ta grupa. Mówiono także o obserwowanym od wielu lat kulcie przedsiębiorczości w Polsce, biznesu i samozatrudnienia, uelastycznienia rynku pracy. Wskazywano na konieczność rozwoju nowych form komunikacji do wewnątrz związków, jak i na zewnątrz do potencjalnych ich członków. Prawa pracownicze nie są dane raz na zawsze i ciągle należy o nie walczyć. W swoim wystąpieniu przedstawiciel FZZ ponadto wskazał na programy prorozwojowe realizowane przez nowy rząd w Polsce tj. program 500+, plan na rzecz odpowiedzialnego rozwoju zwany Planem Morawieckiego i ostatnio program tanich mieszkań.
Przedstawicielka z Finlandii - Jaana Reijonaho ze związku Tehy przybliżyła rolę mediów społecznościowych w pozyskiwaniu nowych członków i przeprowadzaniu kampanii społecznych. Centrala związku Tehy posiada dział komunikacji zatrudniający 12 osób w tym dziennikarzy, którzy każdego dnia budują pozytywny przekaz działań związków zawodowych, które walczą o dobre miejsca pracy i dobry wizerunek organizacji. W czasie swojej prezentacji podkreśliła jak ważne jest natychmiastowe reagowanie na wszelkiego rodzaju zdarzenia i wnioski zarejestrowanych na Facebooku, Instagramie i Twitterze. Mówiła o konieczności prowadzenia dyskusji w czasie rzeczywistym z politykami na tematy istotne dla świata pracy. Tehy zrzesza 160 tys. członków i do większości posiada e-maile w celu przekazywania na bieżąco informacji. Dla starszych członków jest prowadzona komunikacja tradycyjna poprzez publikacje, czy poprzez tradycyjny kontakt listowy. Jako przykład wykorzystania mediów społecznościowych wskazała rok 2007 w kampanii przeciwko rządowi nt. płac w służbie zdrowia. Innym przykładem była kampania hasztagowa podczas protestu w Helsinkach 18 września 2015 r. dotycząca wstrzymania niekorzystnych zmian w prawie pracy (#eikäy – „niedozaakceptowania”). Natychmiastowa reakcja przewodniczącej związku spowodowała półmilionowy odzew społeczeństwa.
Lucyna Dargiewicz z FZZ wskazała na ważna rolę mediów społecznościowych w ochronie zdrowia. Mówiła o ilości pielęgniarek na 1000 mieszkańców w Polsce – 5,2, a średnia wieku zbliża się do 52 lat. Zadała pytanie czy łatwiej jest cała branżą walczyć o prawa pracownicze, czy też daną grupą zawodową?
W drugiej części spotkania poszczególne kraje przedstawiały raporty krajowe.
Przedstawiciel Szwecji z TCO zrzeszający 1,5 mln członków w tym 60% to kobiety, z branży tzw. białych kołnierzyków: uzwiązkowienie w tym kraju wynosi 70%, a przykładowo 80% pracowników teatrów pracuje na nietypowych formach umów. W kampanii na rzecz lepszego postrzegania związków zawodowych ważne były spoty reklamowe. Do 2006 r. uzwiązkowienie wzrastało: 1899 r. 37 tys., poł. Lat 50-tych 1 milion i w 1990 2,3 miliona, natomiast od 2006 r. rząd antyzwiązkowy wprowadzając np. ubezpieczenie od bezrobocia doprowadził do spodku uzwiązkowienia ok. 1,4 miliona. Obecnie obserwowana jest stała niewielka tendencja wzrostowa. Z badań wynika, że związek marzeń to związek silny, kierujący się zasadami równości i solidarnością.
Przedstawiciele z Polski – Kacper Stachowski omówił funkcjonowanie działu rozwoju związku w NSZZ Solidarność w celu poprawy uzwiązkowienia i podejmowane przez związek kampanie promocyjne i w obronie praw pracowniczych.
Lucyna Dargiewicz, Krzysztof Małecki oraz Tomasz Jasiński z FZZ mówili o celach jakie sobie postawiła organizacja przygotowując „Forum Przyszłośc”. Idea ta jest początkiem serii działań, których celem jest zbudowanie wizerunku organizacji demokratycznej, nowoczesnej, otwartej na zmiany, ale równocześnie zakorzenionej w ideach związkowych. Przedstawiciele FZZ zaprezentowali ponadto nowe działania promocyjne i informacyjne organizacji w mediach społecznościowych.
Przedstawiciel LO-Danii wskazał, że w jego kraju jest 18 branżowych związków zawodowych, co wymusza koordynację działań związku. Mówił o kampanii „OK” – skrót od układów zbiorowych. Kampania promująca układy zbiorowe – jeśli masz układ zbiorowy, to jest OK. Wskazał na kwestię układów zbiorowych w kontekście zatrudniania emigrantów.
Przedstawiciel Litwy wskazał na fakt podawania oficjalnie 8% poziomu uzwiązkowienia, pomimo faktu, iż po grudniowej akcji „policzenia się” wyszło 15%. Obecnie trwa walka związków z rządem, który chce wprowadzić nowy, bardzo liberalny kodeks pracy. Według liberalnych socjaldemokratów ruch związkowy jest przeszkodą w rozwoju kraju.
Przewodniczący z Łotwy pochwalił się, że w 2015 r. obchodzili 25-lecie organizacji, która dziś zrzesza 80 tys. członków (w tym 5% młodych do 25 lat, większość to 50+: „młodzi wyemigrowali za granicę za pracą”). Wskazał na pozytywny aspekt wysokości płacy za nadgodziny, które na Łotwie wynoszą 100%, przy minimalnej płacy w wysokości 370 euro. Są porozumienia dwustronne i trójstronne z rządem w ramach Narodowej Rady Trójstronnej. Obecnie trwa walka o wstrzymanie niekorzystnych zmian w prawie pracy – 20 tys. zebranych podpisów skierowano do przewodniczącego parlamentu. Największe związki zawodowe to kolejarze, nauczyciele, ochrona zdrowia i marynarze.
Przedstawiciel z Niemiec mówił o dobrze rozwiniętym dialogu społecznym i stabilnym poziomie uzwiązkowienia. Wzrost uzwiązkowienia notuje się w usługach socjalnych np. związek zawodowy przedszkolanek, także wśród pracowników prekaryjnych – outsourcing, praca tymczasowa, podwykonawstwo (tu szczególnie dotyka to kobiet). W Niemczech stawia się na nową i demokratyczną strategię działania związków zawodowych poprzez aktywne uczestnictwo w decydowaniu poszczególnych członków związku. Przedstawiciel DGB odniósł się także do kryzysu imigracyjnego. Związki zawodowe w Niemczech wspierają uchodźców i współdziałają we włączaniu ich do życia społecznego i pracowniczego. Mówił także o cyfryzacji przemysłu, tzw. Przemysł 4.0.
Następne spotkanie zaplanowano na 23-24 listopada 2016 r. w Warszawie. Tym razem gospodarzem i organizatorem spotkania będzie Forum Związków Zawodowych. Tematami spotkania będą: ocena pracy sieci Bastun - jak rozwijać w przyszłości współpracę oraz cyfryzacja branż. Po prezydencji polskich central związkowych będą: szwedzka, łotewska, duńska i litewska.
Na zakończenie wiceprzewodnicząca FZZ Lucyna Dargiewicz w imieniu przewodniczącej Doroty Gardias podziękowała za owocne spotkanie i zaprosiła wszystkich na jesień do Polski.
Krzysztof Małecki
Tomasz Jasiński
