Forum Związków Zawodowych

31 maja 2016 r. w Przedstawicielstwie Komisji Europejskiej w Polsce w Warszawie odbyło się seminarium poświęcone rekomendacjom Komisji Europejskiej dla Polski na rok 2016 w ramach Semestru Europejskiego. W seminarium z ramienia Forum Związków Zawodowych uczestniczyli: Krzysztof Małecki – członek Prezydium FZZ i Tomasz Jasiński – radca ds. międzynarodowych FZZ.

Semestr europejski jest to coroczny cykliczny proces prowadzony przez Komisję Europejską mający na celu lepsze uwzględnienie wymiaru europejskiego w planowaniu krajowych strategii gospodarczych oraz zapewnienie środków na realizację celów strategii „Europa 2020” w budżetach państw członkowskich. Proces ten obejmuje trzy równoległe, wzajemnie powiązane ścieżki: nadzoru makroekonomicznego, koordynacji tematycznej i nadzoru fiskalnego. Pierwsze dwie ścieżki dotyczą problematyki objętej Krajowymi Programami Reform, a trzeci dotyczy problematyki objętej Programami Stabilności i Konwergencji, przygotowywanymi na mocy Paktu Stabilności i Wzrostu. Semestr europejski działa od 2011 r. w cyklu od listopada danego roku, kiedy to Komisja Europejska przedstawia roczną analizę wzrostu gospodarczego (z ang. Annual Growth Survey – AGS) do lipca następnego roku, czyli formalnego przyjęcia przez Radę ECOFIN opinii na temat Programów Stabilności i Konwergencji oraz CSR (zalecenia Rady UE) dla państw członkowskich na podstawie oceny Krajowych Programów Reform – KPR.

26 listopada 2015 r. przyjęta została roczna analiza wzrostu gospodarczego (AGS), w lutym 2016 r. sprawozdanie krajowe dla Polski na 2016 rok, natomiast 18 maja 2016 r. Komisja Europejska przyjęła projekt zaleceń dla Polski na 2016 rok, którego ostateczna wersja zostanie przyjęta przez Radę UE w końcu czerwca.

W świetle przygotowanego projektu oceny sytuacji krajowej Rada po przeanalizowaniu programu konwergencji ma zalecić Polsce podjęcie w latach 2016 i 2017 działań mających na celu:

1. Dokonanie rocznej korekty budżetowej wynoszącej 0,5 % PKB, prowadzącej do osiągnięcia średniookresowego celu budżetowego w latach 2016 i 2017. Wzmocnienie ram budżetowych, w tym przez ustanowienie niezależnej rady budżetowej. Zwiększenie efektywności poboru podatków przez zapewnienie poprawy przestrzegania przepisów dotyczących podatku VAT i ograniczenie nadmiernie rozpowszechnionego stosowania obniżonych stawek VAT.
2. Zapewnienie stabilności i adekwatności systemu emerytalnego oraz zwiększenie uczestnictwa w rynku pracy poprzez rozpoczęcie reformy preferencyjnych systemów emerytalno-rentowych, usunięcie przeszkód zniechęcających pracodawców do wyboru trwałych form zatrudnienia i lepsze dostosowanie systemów kształcenia i szkolenia do potrzeb rynku pracy.
3. Podjęcie działań w celu usunięcia przeszkód utrudniających inwestycje w infrastrukturę transportową i energetyczną oraz inwestycje infrastrukturalne w sektorze budowlanym, a także zwiększenia stopnia pokrycia obszarów gmin planami zagospodarowania przestrzennego.

Po przedstawieniu przez ekspertów Komisji Europejskiej rekomendacji dla Polski w trakcie krótkiej debaty głos zabrał Krzysztof Małecki członek Prezydium FZZ, który poruszył 4 zagadnienia:

1. Preferencyjne stawki VAT w systemie podatkowym Polski – uzasadnienie rządowe o socjalnym redystrybucyjnym charakterze jest w pełni uzasadnione, ponieważ zwiększenie tych stawek uderzy przede wszystkim w gospodarstwa o najniższych dochodach, a argument o korzystaniu przez gospodarstwa najbogatsze jest nadużywany. Podobne argumenty wysuwane są przez przeciwników Programu 500+. Należy pamiętać równocześnie, iż poziom dochodów w Polsce jest niższy niż w UE.
2. Wspieranie trwałych form zatrudnienia – postulat dobry, jednakże propozycja dalszej liberalizacji prawa pracy – przede wszystkim Kodeksu Pracy nie sprawdziła się w przeszłości. Należy walczyć z patologią niezgodnego z prawem nadużywania umów śmieciowych, w czym nadal Polska przoduje. Zwiększenie uprawnień PIP w ściganiu nadużyć w tym zakresie jest dobrym kierunkiem zmian, który powinien być rozszerzony na inne służby kontrolne, w tym kontrolę Zakładu Ubezpieczeń Społecznych. Dualność rynku pracy już dziś powoduje niejednokrotnie  prekaryzację pracy, a w przyszłości będzie skutkowała jeszcze większymi dysproporcjami w poziomach wypłacanych środków z systemu zabezpieczenia społecznego. Dokument Komisji Europejskiej nie zauważa problemu niskich płac, a w szczególności problemu tzw. biednych pracujących. Także zauważalny brak jest odniesienia do walki z konkurencją niskimi kosztami pracy. W zaleceniach KE brakuje podejścia, które prezentowała we wcześniejszych zaleceniach krajowych, a mianowicie o konieczności wzmacniania inwestycji w środowisko pracy, które podniosą efektywność i jakość tej pracy.
3. System emerytalny i uprzywilejowane systemy rolniczy i górniczy – podwyższenie wieku emerytalnego nie spowodowało wzrostu wieku przechodzenia na emeryturę jaki był zakładany przez poprzednią większość parlamentarną, wbrew opiniom związków zawodowych. Nie brano pod uwagę otoczenia rynku pracy – przede wszystkim zapewnienia wzrostu zatrudnienia osób w wieku 55+, zminimalizowania stosowania umów cywilnoprawnych oraz zapewnienia odpowiedniej edukacji i ochrony zdrowia. Należy w pierwszej kolejności doprowadzić do zrównoważenia wpływów składek na ubezpieczenia społeczne z wydatkami na system emerytalno – rentowy, poprzez zgłaszany przez związki zawodowe postulat pełnego oskładkowania wszelkich dochodów z pracy zarobkowej. Dyskusja na temat systemów rolniczego i górniczego zawsze kończy się na postulacie ich zmian, ale brak jest rzetelnych opracowań propozycji tych zmian, uwzględniających chociażby duże zróżnicowanie w wysokości dochodów rolników w Polsce i charakter pracy górniczej. Najpełniejszą propozycją dla systemu rolniczego był projekt założeń BCC sprzed około 10 lat opierający się na koncepcji różnicowania składek dla rolników w oparciu o ewidencję dochodów rolników.
   
4. Dostosowanie systemów kształcenia do potrzeb rynku pracy –niestety zauważalne są błędy oraz konsekwencje procesu odejścia od szkolnictwa zawodowego, które nastąpiło po 1989 roku. Próby reaktywacji tego systemu są niewystarczające, ale należy o nich wspomnieć i podkreślać konieczność powrotu do edukacji zawodowej.  Szczególnie na poziomie województw, dzięki wsparciu izb rzemieślniczych i podejściu prywatnych przedsiębiorców przywraca się kształcenie zawodowe oraz następuje rozwój tzw. kształcenia dualnego. Natomiast Polska nadal boryka się z brakiem systemowego podejścia do  kształcenia i szkolenia osób w wieku 45-64, a jeżeli już ono funkcjonuje, to jest nadal niedostateczne i niedostosowane do potrzeb zmieniającego się rynku pracy. Należy jasno stwierdzić, iż Polska nie wykorzystuje szansy jaką daje kształcenie przez całe życie.

Wnioski te zostały następnie przekazane jako uwagi FZZ do projektu dokumentu Zalecenia Rady UE dla Polski w ramach Semestru Europejskiego 2016. (dokument załączony w pliku PDF).

Krzysztof Małecki, Tomasz Jasiński