Forum Związków Zawodowych

17.10.2017r. odbyła się konferencja organizowaną przez Wspólnotę Roboczą Związków Organizacji Socjalnych z okazji Międzynarodowego Dnia Walki z Ubóstwem w dniu 17 października 2017 w Warszawie na temat „Umacnianie socjalnego wymiaru Unii Europejskiej – rola społeczeństwa obywatelskiego”

W konferencji uczestniczył Zygmunt Mierzejewski jako jedyny przedstawiciel związków zawodowych. Prowadzący Konferencję podziękował FZZ za udział w spotkaniu podkreślając rolę FZZ w budowaniu dialogu społecznego.

Głównym celem konferencji była wymiana informacji a także zaplanowanie przyszłych wspólnych działań odpowiadających na wyzwania związane z ubóstwem i wykluczeniem społecznym w Unii Europejskiej, w szczególności w Polsce i w Niemczech w kontekście celów społeczno-politycznych strategii Europa 2020 oraz w kontekście nowej inicjatywy Komisji Europejskiej: Europejskiego Filara Praw Socjalnych.

Kilka informacji odnośnie organizatora oraz stanowisk FZZ przewijających się podczas innych negocjacji tego tematu.

Co to jest WRZOS?

Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych jest związkiem stowarzyszeń i innych osób prawnych w rozumieniu Prawa o stowarzyszeniach. Przy zachowaniu zasad tolerancji, równouprawnienia i otwartości działa na rzecz profesjonalizacji działań pomocowych w Polsce. Obecnie WRZOS tworzy 12 Związków Regionalnych i 2 Organizacje Ogólnopolskie.  

Głównym celem przyświecającym powołaniu WRZOS była potrzeba stworzenia forum wymiany informacji i doświadczeń między organizacjami pozarządowymi działającymi w obszarze polityki społecznej na terenie całego kraju, a sektorem administracji publicznej i sektorem prywatnym.  

Jako nieformalna struktura WRZOS powstała na konferencji w Jachrance 28 lutego 1997 w ramach wspieranego przez PHARE projektu: „Tworzenie i umacnianie związków organizacji socjalnych w Polsce”. Formalizacja działań, czyli powstanie konfederacji związków regionalnych WRZOS nastąpiło 27 listopada 1999 r. we Wrocławiu.  

Tworzona przez regionalne organizacje parasolowe Wspólnota Robocza Związków Organizacji Socjalnych, ostatecznie zarejestrowana w marcu 2000 roku, udziela swoim organizacjom członkowskim wielopoziomowego wsparcia niezbędnego dla rozwoju regionalnych i lokalnych struktur związkowych, a także umożliwia szeroką wymianę doświadczeń między partnerami, pozwalając na pełniejsze wykorzystanie potencjału sektora pozarządowego w Polsce.  

Podejmowane przez WRZOS inicjatywy mają na celu przełamanie niekorzystnych trendów w zakresie kształtowania i realizowania polityki społecznej obejmującej osoby najbardziej potrzebujące. Celem tak skonstruowanych działań jest osiągnięcie akceptowanej społecznie wizji rozwoju i wynikającej z niej długofalowej polityki społecznej państwa sprzyjającej rozwojowi osób, grup i organizacji.

Tym razem WRZOS współorganizuje konferencję 17 października, gdyż jest to Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem

Od roku 1987 dzień 17 października obchodzony jest jako Międzynarodowy Dzień Walki z Ubóstwem. Ubóstwo to problem powszechny - na świecie 1,4 miliarda ludzi żyje za mniej niż 1,25 dolara dziennie. Kwestia biedy dotyczy także krajów rozwiniętych, np. według danych z 2007 r.  co siódmy Polak żyje poniżej ustawowego progu ubóstwa. Skrajna bieda to nie tylko brak środków do życia, ale także sytuacja w której co dziesiąte dziecko w wieku szkolnym nie chodzi do szkoły,  a ponad miliard ludzi nie ma stałego dostępu do wody pitnej.

W celu poprawy sytuacji ekonomicznej najbiedniejszych krajów świata oraz odbudowy i unowocześnienia ich gospodarek podjęte zostały konkretne działania takie jak: rokowania w sprawie liberalizacji handlu prowadzone przez WTO, zwane rundą Doha oraz działania Banku Światowego - Międzynarodowej Agencji Rozwoju IDA, w celu redukcji zadłużenia i jego skutków. Zniesienie barier celnych na towary sprowadzane z krajów Południa i promowanie idei sprawiedliwego handlu (Fair Trade, czyli pomoc dla drobnych wytwórców Trzeciego Świata) ma na celu zapewnienie równego dostępu do rynku krajów Północy. Handel światowy rośnie w tempie 5% rocznie. Ponad 80% światowego eksportu wytwarzane jest zaledwie w 10 krajach. Według Banku Światowego tylko 3 centy z każdego dolara trafiają do krajów o niskim dochodzie na mieszkańca, które zamieszkuje 40% populacji całego świata. Wyjście z ubóstwa może nastąpić jedynie dzięki zapewnieniu tym krajom stałego i zrównoważonego rozwoju, co można jedynie osiągnąć wspólnym wysiłkiem rządów (na forum organizacji międzynarodowych o zasięgu globalnym i regionalnym, takich jak ONZ, UE, UA) oraz społeczeństw (poprzez organizacje pozarządowe i ruchy społeczne).

W dniach 16-18 października na całym świecie organizowana jest akcja Wstań i zacznij działać! (Stand Up and Take Action!). W roku 2006 wzięło w niej udział 23 miliony ludzi, w 2007 - 47 milionów, a w zeszłym roku 116 milionów! W Polsce od 2007 roku Międzynarodowemu Dniu Walki z Ubóstwem patronuje  Rzecznik Praw Obywatelskich. 17 października br. w Pałacu Belwederskim pod patronatem RPO odbędzie się IX Konwencja Ruchu przeciw Bezradności Społecznej pod hasłem „Przedsiębiorczość polska -  Strategia walki z ubóstwem w Polsce. Diagnoza i zadania na lata 2010 - 2015".

Warto przypomnieć, że decyzją Parlamentu i Rady Unii Europejskiej rok 2010 został ustanowiony Europejskim Rokiem Walki z Ubóstwem i Wykluczeniem Społecznym. W dyskusjach w Polsce przewagę ma sprawa programu 500+ i ocena jego skuteczności w przełamywaniu ubóstwa wśród dzieci - to duży wysiłek dla budżetu państwa. Forum nie ma powodów do krytyki programu 500+. MRPiPS i samorządy dobrze radzą sobie w obsłudze programu jak na ponad 2,5 miliona beneficjentów, a nieprawidłowości są niszową sprawą, szczególnie gdy zestawimy je do innych programów rządowych. Program 500+ pomaga wielu rodzinom. Zaletą jest, że dochód 500+ nie sumuje się z innymi dochodami, do otrzymania innych świadczeń z pomocy socjalnej. 

Dane statystyczne bazują wciąż na symulacjach ze względu na brak źródłowych danych (dość krótki okres przeglądu od uruchomienia programu). W imieniu Forum chwalimy ten program, ale też wskazujemy na braki polityki publicznej - nie ma wystarczającego wsparcia dla osób samotnych wychowujących dzieci, dlatego dzieci z tej grupa są obecnie najmocniej narażone na zjawisko ubóstwa. Może warto przenieść efektywniej wsparcie 500+ na dzieci samotnych rodziców. Na spotkaniach pojawiały się również pytania techniczne przedstawicieli Ministra Sprawiedliwości - chodzi o sądowe orzeczenie o alimentach. Nasze sądy nie zawsze są skuteczne i obywatele długo oczekują na orzeczenia sądów szczególnie gdy chodzi o dzieci ... Ten wymóg nie jest korzystny dla beneficjentów 500+.

Ważnym jest również zarządzenie o Zespole ds. ubóstwa energetycznego (ME), gdzie nie ma partnerów społeczno-gospodarczych, a w Polsce brakuje nawet definicji tego zjawiska. Powołano zespół w ME tylko ze względu na ostatnie wymagania Pakietu zimowego co do potrzeby monitorowania wskaźników ubóstwa energetycznego - jest to odpowiedź KE m.in. na postulaty związków zawodowych w tym zakresie. Forum wielokrotnie podnosiło problem ubóstwa energetycznego ze względu nasze prognozy wzrostu cen energii elektrycznej, ciepła, wody i innych mediów związanych z utrzymaniem domu/mieszkania. Nowe unijne wymagania środowiskowe to nie tylko wydatki dla firm i zagrożone sektory, ale też spore wydatki dla właścicieli domów (termodernizacja, wymiana źródeł ciepła, opłaty za paliwo) - tutaj spodziewamy się wzrostu wydatków, na które nie każdego już obecnie jest stać co i tak pogorszy sytuację wielu Polaków. ( mat. G.Trefon).

Konferencję otworzył Cezary Miżejewski, prezes Zarządu WRZOS. Podkreślił wagę problemu i duże zaangażowanie organizacji poza rządowych w tym temacie. Następnie wprowadzenia dokonali: Pan Minister Manfred Huterer, Ambasada Niemiec w Warszawie Pan Jarosław Duda, przewodniczący Komisji Rodziny, Polityki Senioralnej i Społecznej Senatu RP

Referat wprowadzający nawiązujący do Europejskiego  Filaru Praw Socjalnych wygłosił : Bartosz Otachel, doradca ds. ekonomicznych - Przedstawicielstwo Komisji Europejskiej w Polsce.

26 kwietnia br. Komisja Europejska przyjęła i przedstawiła pierwsze konkretne inicjatywy w ramach inicjatywy, jaką jest Europejski Filar Praw Socjalnych („Filar”), co stanowi podsumowanie konsultacji społecznych prowadzonych przez ostatnie miesiące w UE. Jest to jedno z najważniejszych wydarzeń w ramach polityki socjalnej UE.

Filar przyjmuje na chwilę obecną dwie formy-jako rekomendacja Komisji, skuteczna od dziś oraz jako propozycja wspólnej deklaracji instytucji europejskich, która ma być wypracowana do końca roku. Od samego początku koncepcja socjalnej Europy jest jednym z priorytetów Komisji Junckera, co podkreślono w Wytycznych politycznych z lipca 2014 r. We wrześniu 2015 r. przewodniczący Juncker, wygłaszając swoje pierwsze orędzie o stanie Unii, stwierdził: - Musimy zintensyfikować prace nad uczciwym i prawdziwie paneuropejskim rynkiem pracy. (...) W ramach tych działań będę chciał stworzyć europejski filar praw socjalnych, który bierze pod uwagę zmieniające się realia europejskich społeczeństw i świata pracy. Od czasu wygłoszenia tych słów przez przewodniczącego Komisja prowadzi szeroko zakrojoną debatę z państwami członkowskimi, instytucjami UE, partnerami społecznymi, społeczeństwem obywatelskim oraz obywatelami na temat treści i roli tego filaru. W marcu 2016 r. Komisja przedstawiła wstępny zarys europejskiego filaru praw socjalnych oraz rozpoczęła szerokie konsultacje społeczne, aby zgromadzić informacje zwrotne. Konsultacje zakończono w styczniu 2017 r. konferencją na wysokim szczeblu.

Projekt filaru powstał w Komisji, pod kierunkiem wiceprzewodniczącego Valdisa Dombrovskisa i komisarz Marianne Thyssen, w ścisłej konsultacji z zainteresowanymi stronami na wszystkich szczeblach. Potwierdza się w nim prawa, które już obowiązują w UE oraz w międzynarodowym porządku prawnym, oraz uzupełnia się je z uwzględnieniem nowych realiów.

Zasady i prawa przewidziane w ramach filaru można zaliczyć do trzech głównych kategorii: równe szanse i dostęp do zatrudnienia, sprawiedliwe warunki pracy oraz ochrona socjalna i włączenie społeczne. Mają one przede wszystkim pomóc stawić czoła zmianom w świecie pracy i ogólnie w życiu społecznym, aby urzeczywistnić sformułowaną w Traktatach obietnicę stworzenia wysoce konkurencyjnej społecznej gospodarki rynkowej, zmierzającej do pełnego zatrudnienia i postępu społecznego. Realizacja zasad i praw określonych w ramach europejskiego filaru praw socjalnych stanowi wspólną odpowiedzialność państw członkowskich, instytucji UE, partnerów społecznych i innych zainteresowanych stron. Instytucje Unii Europejskiej pomogą w opracowaniu ram prawnych oraz pokierują działaniami, które będą służyć wdrożeniu założeń filaru, przy pełnym poszanowaniu kompetencji państw członkowskich oraz tradycji dialogu społecznego. W przypadku kilku zasad i praw przewidzianych w ramach filaru konieczne będą dalsze inicjatywy ustawodawcze, aby zapewnić ich skuteczność. W razie potrzeby zaktualizowane lub uzupełnione zostaną istniejące przepisy prawa UE lub też zapewni się lepsze ich wykonywanie. Już dziś, wraz z projektem europejskiego filaru praw socjalnych Komisja Europejska przedstawia kilka dalszych konkretnych inicjatyw ustawodawczych i nieustawodawczych, dotyczących m.in. równowagi między życiem zawodowym a prywatnym rodziców i opiekunów, informacji dla pracowników oraz dostępu do ochrony socjalnej i czasu pracy. Inicjatywy te ilustrują zarówno charakter zagadnień wchodzących w zakres filaru, jak i możliwe sposoby wprowadzania w życie przewidzianych w nim zasad i praw. Wprowadza się także tabelę wyników w zakresie sytuacji społecznej, która umożliwi śledzenie tendencji i wyników w państwach UE w 12 dziedzinach oraz ocenę postępów w działaniach zmierzających do zapewnienia najwyższej jakości polityki społecznej dla całej UE. Analiza ta zostanie także wykorzystana w pracach w ramach europejskiego semestru na rzecz koordynacji polityki gospodarczej. Wprowadzanie w życie zasad i praw określonych w ramach filaru będzie procesem dynamicznym. Założenia filaru będą stanowić inspirację dla prac podejmowanych w ramach europejskiego semestru oraz w celu dokończenia budowy Unii gospodarczej i walutowej, zgodnie ze sprawozdaniem pięciu przewodniczących.  W szczególności założenia filaru powinny pomóc rozpocząć na nowo proces konwergencji w Unii gospodarczej i walutowej, a niektóre zasady i prawa mogłyby wytyczać kierunki, w których należałoby zmierzać przy opracowywaniu bardziej wiążących standardów dla strefy euro. W przyszłości Komisja może przedstawić dalsze unijne inicjatywy ustawodawcze i nie-ustawodawcze w swoich rocznych programach prac.  Fundusze europejskie, a szczególnie Europejski Fundusz Społeczny, zapewnią także wsparcie finansowe, które ułatwi wdrażanie wielu najważniejszych założeń filaru.

Przedstawiając 26 kwietnia Filar szef KE Juncker powiedział: - Jako przewodniczący Komisji Europejskiej dokładam wszelkich starań, aby priorytety społeczne znalazły się ponownie w centrum zainteresowania Europy, czyli tam, gdzie jest ich miejsce. Przedstawiając projekt europejskiego filaru praw socjalnych oraz pierwszy zestaw inicjatyw, które mu towarzyszą, spełniamy nasze obietnice i otwieramy nowy rozdział. Chcemy zapisać go wspólnie: państwa członkowskie, instytucje UE, partnerzy społeczni i społeczeństwo obywatelskie muszą wziąć na siebie odpowiedzialność za ten proces. Chciałbym, aby projekt filaru został zatwierdzony na najwyższym szczeblu politycznym jeszcze przed końcem roku. Europejski Filar Praw Socjalnych to wyjątkowo ciekawy test idei wspólnoty europejskiej, ale jednocześnie okazja do złapania świeżego oddechu i wypracowania ściślejszej integracji wokół dbałości o potrzebujących obywateli zjednoczonej Europy. To, czy Polska w ogóle do tego testu podejdzie, jest dziś niejasne – i być może to jest najsmutniejszy dowód na oderwanie Warszawy od centrum unijnego decydowania, do którego z takim mozołem torowaliśmy sobie drogę.

Jak Unia Europejska „walczy” z ubóstwem i wykluczeniem?

W latach 1975–1994 Europejska Wspólnota Gospodarcza przeprowadziła szereg projektów i programów pilotażowych opracowanych z myślą o zwalczaniu ubóstwa i wykluczenia. Działalność Wspólnoty w tym obszarze była jednak nieustannie kwestionowana z powodu braku podstawy prawnej. Sytuacja zmieniła się w 1999 r. wraz z wejściem w życie Traktatu z Amsterdamu, w którym likwidację wykluczenia społecznego uznano za jeden z celów wspólnotowej polityki społecznej. Zgodnie z art. 160 TFUE w 2000 r. powstał Komitet Ochrony Socjalnej mający na celu wspieranie współpracy pomiędzy państwami członkowskimi a Komisją. W ramach strategii lizbońskiej uruchomionej w 2000 r. ustanowiono mechanizm monitoringu i koordynacji obejmujący określanie celów, pomiar skali ubóstwa na podstawie zestawu wskaźników i poziomów odniesienia, wytyczne dla państw członkowskich i krajowe plany działania przeciw ubóstwu. OMK stosowano również równolegle w odniesieniu do innych sektorów zabezpieczenia społecznego. W 2005 r. Komisja zaproponowała uproszczenie ówczesnych procesów i ujęcie ich w nowych ramach OMK polityki ochrony socjalnej i włączenia społecznego (społeczna OMK). Nadrzędne cele społecznej OMK obejmują: spójność społeczną, równość kobiet i mężczyzn, równe szanse dla wszystkich dzięki wydajnym systemom opieki społecznej; skuteczne i wzajemne powiązanie celów strategii lizbońskiej w zakresie wzrostu gospodarczego, zatrudnienia i spójności społecznej; dobre zarządzanie i zaangażowanie zainteresowanych stron. Zaleceniem w sprawie aktywnej integracji osób wykluczonych z rynku pracy z października 2008 r. Komisja zaktualizowała zalecenie Rady 92/441/WE i stwierdziła, że „aktywna integracja osób wyłączonych z rynku pracy wymaga opracowania i realizacji kompleksowej strategii, w zintegrowany sposób łączącej wspieranie odpowiedniego dochodu, integracyjne rynki pracy oraz dostęp do usług wysokiej jakości”. Jedną z najważniejszych nowości wprowadzonych przez przyjętą w 2010 r. strategię „Europa 2020” na rzecz zatrudnienia i inteligentnego, trwałego wzrostu gospodarczego sprzyjającego włączeniu społecznemu był nowy wspólny cel w walce z ubóstwem i wykluczeniem społecznym: zmniejszenie o 25 % liczby Europejczyków żyjących poniżej krajowego progu ubóstwa i wydźwignięcie ponad 20 milionów osób z biedy. Aby zrealizować ten cel Komisja uruchomiła w grudniu 2010 r. Europejską platformę współpracy w zakresie walki z ubóstwem i wykluczeniem społecznym, sporządzając przy tym wykaz głównych inicjatyw, jakie należy przeprowadzić, w tym ocenę strategii aktywnej integracji na szczeblu krajowym oraz białą księgę w sprawie emerytur (COM(2010)0758). Od 2011 r. coroczna konwencja platformy gromadzi polityków, główne zainteresowane strony i osoby, które doświadczyły ubóstwa. W obliczu rosnącej liczby osób zagrożonych ubóstwem w Europie z powodu kryzysu Komisja podjęła w 2013 r. dwie dalsze inicjatywy. W komunikacie z lutego 2013 r. zatytułowanym „Inwestycje społeczne na rzecz wzrostu i spójności – pakiet inwestycji społecznych” Komisja wezwała państwa członkowskie do priorytetowego traktowania inwestycji społecznych w ludzi z myślą o inwestowaniu w dzieci, aby przerwać cykl marginalizacji. Następnie, w październiku 2013 r., w odpowiedzi na apele Rady Europejskiej, Komisja przedstawiła wniosek w sprawie wzmocnienia społecznego wymiaru zarządzania unią gospodarczą i walutową. Jednym z kluczowych elementów jest tablica wyników społecznych, będąca narzędziem analitycznym służącym wykrywaniu zdarzeń w Europie, które wymagają dokładniejszej obserwacji. Obejmuje ona pięć głównych wskaźników: bezrobocie; bezrobocie młodzieży oraz wskaźnik młodych osób niekształcących się, niepracujących ani nieszkolących się (NEET); dochody do dyspozycji gospodarstw domowych; wskaźnik zagrożenia ubóstwem; oraz nierówności w zakresie dochodów. Od europejskiego semestru w 2014 r. tablica wyników jest włączana do wspólnego sprawozdania o zatrudnieniu załączanego do rocznej analizy wzrostu gospodarczego, w którym określa się strategiczne priorytety polityki. Ponadto w 2015 r. do sprawozdania przedkładanego w ramach mechanizmu ostrzegania w toku procedury dotyczącej zakłóceń równowagi makroekonomicznej dodano trzy wskaźniki dotyczące zatrudnienia (wskaźnik udziału, stopa długotrwałego bezrobocia i stopa bezrobocia młodzieży), choć bez podjęcia dalszych kroków, ponieważ Komisja zakłada, że same w sobie nie oznaczają one pogłębienia ryzyka makrofinansowego.

Pomoc ma też konkretny wymiar finansowy:
W marcu 2014 r. Parlament i Rada przyjęły rozporządzenie (UE) nr 223/2014 w sprawie Europejskiego Funduszu Pomocy Najbardziej Potrzebującym (FEAD). Fundusz ten wspiera działania państw członkowskich polegające na udzielaniu pomocy materialnej – w połączeniu ze środkami na rzecz integracji społecznej – najbardziej potrzebującym. Budżet przeznaczony na lata 2014–2020 wynosi 3,8 mld EUR w wartościach realnych oraz dodatkowe 15 % we współfinansowaniu krajowym zapewnianym przez państwa członkowskie zgodnie z programami krajowymi. Głównym instrumentem finansowania jest Europejski Fundusz Społeczny (ESF), który udostępnia środki UE na współfinansowanie działań na rzecz zwalczania dyskryminacji i pomoc najbardziej potrzebującym w dostępie do rynku pracy.

Następnie referaty wygłosili:  Pan prof. dr hab. Ryszard Szarfenberg, przewodniczący Polskiego Komitetu EAPE - Polityka zwalczania ubóstwa, włączenie społeczne i rozwój usług społecznych: Oczekiwania polskich organizacji społeczeństwa obywatelskiego w stosunku do Unii Europejskiej Pan dr Ulrich Schneider, dyrektor generalny Parytetowego Związku Socjalnego  - Polityka zwalczania ubóstwa, włączenie społeczne i rozwój usług społecznych: Oczekiwania niemieckich organizacji społeczeństwa obywatelskiego w stosunku do Unii Europejskiej. Następnie odbyła się Dyskusja panelowa oraz moderowana dyskusja z uczestnikami konferencji. Zygmunt Mierzejewski w swoim wystąpieniu przytoczył stanowiska FZZ w tej materii wyraźnie podkreślając rosnącą rolę FZZ w inicjowaniu i realizacji wspólnych działań na rzecz przeciwdziałaniu ubóstwu w Polsce. Przypomniał, że partnerzy społeczni uczestniczą w pracach gremiów dialogu społecznego na wszystkich szczeblach regionalnych, wojewódzkich, krajowych oraz europejskich. EKES stanowi miejsce do zintensyfikowania działań o których byłą mowa w poprzednich referatach.
 
Zygmunt Mierzejewski











.