Forum Związków Zawodowych

4 lipca w siedzibie Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce odbyło się seminarium w sprawie tzw. europejskiego filaru praw socjalnych. Seminarium miało faktycznie formułę wstępnych konsultacji Komisji z przedstawicielami organizacji partnerów społecznych i pozarządowych. Forum Związków Zawodowych reprezentowane było przez Tomasz Jasińskiego – radcę ds. międzynarodowych.

Eksperci Dyrekcji Generalnej ds. Zatrudnienia, Spraw Społecznych i Włączenia Społecznego Komisji Europejskiej – Anna Bańczyk i Rafał Janas – dokonali prezentacji projektu Komisji Europejskiej. Założeniem Komisji jest ustanowienie filaru w ramach strefy euro, jednak dobrowolnie mogą do niego przystąpić również pozostałe państwa członkowskie. Punktem wyjścia przy opracowywaniu filaru były cele społeczne i prawa socjalne zapisane w prawie pierwotnym UE, w którego skład wchodzą Traktat o Unii Europejskiej (TUE), Traktat o funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE), Karta praw podstawowych Unii Europejskiej i orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Filar obejmuje zarówno obszary wchodzące w zakres kompetencji legislacyjnych UE, jak i obszary, za które odpowiadają przede wszystkim państwa członkowskie i w których UE odgrywa jedynie wspierającą i uzupełniającą rolę.



W obrębie planowanego filaru w dalszym ciągu obowiązywać będą istniejące dzisiaj prawa – nie będą one na nowo definiowane ani zmieniane. Celem filaru jest ich uzupełnienie poprzez wyszczególnienie szeregu podstawowych zasad, które powinny dla uczestniczących państw członkowskich stanowić wspólną podstawę polityki zatrudnienia i polityki społecznej. Szczególny nacisk położono na potrzeby i wyzwania dotyczące strefy euro. Po zatwierdzeniu filar powinien stać się ramami odniesienia umożliwiającymi monitorowanie zatrudnienia i sytuacji społecznej w uczestniczących państwach członkowskich, przeprowadzanie reform na szczeblu krajowym oraz w szczególności ukierunkowanie nowej konwergencji w strefie euro.

W projekcie wskazano zasady, które podzielono na 20 dziedzin polityki uznane za kluczowe dla sprawnie funkcjonujących i sprawiedliwych rynków pracy oraz systemów bezpieczeństwa socjalnego. Komunikat Komisji Europejskiej ujął je w trzech rozdziałach:

ROZDZIAŁ I: RÓWNE SZANSE I DOSTĘP DO ZATRUDNIENIA

1. Umiejętności, kształcenie i uczenie się przez całe życie
2. Elastyczne i bezpieczne zatrudnienie
3. Bezpieczne przekwalifikowanie zawodowe
4. Aktywne wsparcie na rzecz zatrudnienia
5. Równouprawnienie płci i równowaga między życiem zawodowym a prywatnym
6. Równość szans   

ROZDZIAŁ II: UCZCIWE WARUNKI PRACY  

1. Warunki zatrudnienia
2. Wynagrodzenie
3. Bezpieczeństwo i higiena pracy
4. Dialog społeczny i społeczne zaangażowanie pracowników    

ROZDZIAŁ III: ODPOWIEDNIA I ZRÓWNOWAŻONA OCHRONA SOCJALNA  

1. Zintegrowane świadczenia i usługi społeczne
2. Opieka zdrowotna i świadczenia chorobowe
3. Emerytury
4. Świadczenia dla bezrobotnych
5. Minimalny dochód
6. Renty inwalidzkie
7. Opieka długoterminowa
8. Opieka nad dziećmi
9. Polityka mieszkaniowa
10. Dostęp do niezbędnych usług  

W ramach dyskusji po prezentacji uczestnicy seminarium zadawali szereg pytań o cel i formułę prawną filaru. Tomasz Jasiński pogratulował Komisji Europejskiej chęci wypracowania standardu odnoszącego do szeroko pojmowanych aspektów społecznych UE. Przypominał, iż UE dotychczas skupiała się na kwestiach gospodarczych, a sprawy społeczne, a zwłaszcza te związane z kwestiami pracy i zabezpieczenia społecznego pozostawiała w dużej mierze krajom członkowskim. Wyraził zaniepokojenie faktem, iż kolejny projekt skierowany jest do strefy euro, nawet jeżeli kraje spoza tej strefy mogą do niego dobrowolnie przystąpić. Może zatem wystąpić sytuacja, iż państwa chcące wziąć udział w tej inicjatywie, a pozostające poza strefą euro, będą wybiórczo stosować zawarte w niej rozwiązania. Ponadto taki podział może powodować w przyszłości funkcjonowanie UE dwóch prędkości i jakości. Odnosząc się do prezentacji ekspertów KE, Tomasz Jasiński zauważył, iż postulowana przez Komisję idea flexicurity jest już od lat znana i niestety nie udało jej się powszechnie zastosować w całej UE. Projekt, którego źródła są w modelu duńskim sprawdził się w tym kraju, gdyż instytucje państwa były przygotowane do zagwarantowania bezpieczeństwa socjalnego pracowników oraz ich aktywizacji i reorientacji zawodowej. Niestety, poza obszarem skandynawskim, w większości państw takiego przygotowania instytucjonalnego brakuje.

Przedstawiciel FZZ przypomniał także, że przez lata wmawiano obywatelom, że polityka zaciskania pasa jest jedynym sposobem na wyjście z kryzysu. Właśnie w ramach tej polityki postulowano bardzo mocno uelastycznienie modeli zatrudnienia. Jakie są tego konsekwencje widzimy choćby w Polsce, gdzie pod przykrywką oszczędności i uelastycznienia kodeksu doprowadzono do dualnego rynku pracy, wzrostu niepewności i prekaryzacji zatrudnienia.



Tomasz Jasiński poparł także głosy odnoszące się do uwzględnienia przez Komisję Europejską w pracach nad filarem istniejących i obowiązujących standardów praw międzynarodowych, np. konwencji MOP i Zrewidowanej Karty Społecznej. Zwrócił uwagę także na zagrożenie jakim mogłoby okazać się ponowne definiowanie różnych obszarów, wartości i praw, które już są dorobkiem unijnym. Na koniec swojej wypowiedzi stwierdził, iż właśnie dziś, w dobie brexitu słusznym jest dyskutowanie nad kształtem UE, która będzie skuteczniej odpowiadała na potrzeby obywateli. Także w obszarach społecznych. Dlatego FZZ będzie bacznie przyglądało się i aktywnie uczestniczyło w debacie na temat ostatecznego kształtu tego projektu.

Komisja Europejska rozpoczęła konsultacje społeczne w sprawie europejskiego filaru praw socjalnych. Ich celem jest dokonanie oceny aktualnego dorobku socjalnego UE tak, aby odzwierciedlić nowe tendencje we wzorcach pracy i społeczeństwach oraz aby oraz zebrać opinie na temat zasad określonych w projekcie inicjatywy. Wyniki konsultacji zostaną wykorzystane do opracowania ostatecznej wersji dokumentu i pomogą w określeniu zakresu ewentualnych przyszłych działań. Konsultacje potrwają do 31 grudnia 2016 r. Planuje się, że na początku 2017 r. przedstawiona zostanie skonsolidowana wersja europejskiego filaru praw socjalnych. Zachęcamy do aktywnego udziału w procesie konsultacji. Poniżej znajdą Państwo link do strony Komisji Europejskiej, na której możecie Państwo przekazać swoje uwagi. Strona ma swoją polską wersję językową.

https://ec.europa.eu/eusurvey/runner/68ec55ca-c915-4ce4-c923-fe9e2591d416?surveylanguage=PL  

Tomasz Jasiński